BİRİNCİ BÖLÜM
198 İman beyanımız Tanrı’yla başlar, zira Tanrı her şeyin “İlk ve Sonuncusu” (İş 44, 6), Başlangıcı ve Sonu’dur. Credo Tanrı Baba ile başlar, zira Baba Kutsal Üçlü-Birlik’in Birinci Tanrısal Kişisi’dir; İnanç İlkelerimiz yerin ve göğün yaratılışı ile başlar, zira yaratılış Tanrı’nın bütün eserlerinin başlangıcını ve temelini oluşturur.
1. KONU
“Yerin ve göğün Yaradanı Herşeye Kadir Tanrı Baba’ya inanıyorum”
I. PARAGRAF
Tanrı’ya inanıyorum
199 “Tanrı’ya inanıyorum”: İman beyanının bu ilk doğrulaması aynı zamanda en temel olanıdır. İnanç İlkelerinin tümü Tanrı’dan söz eder, dünyadan ve insandan söz ediyorsa, bunu Tanrı’ya göre yapar. Credo’nun konularının hepsi, bütün emirler nasıl birinci emri açıkça bildiriyorsa aynı şekilde birinci konuyla ilişkilidir. Öteki konular bizim Tanrı’yı, Onun kendisini insanlara derece derece açınladığı gibi anlamasına daha çok yardımcı olmak içindir. “İnanlılar önce Tanrı’ya inandıklarını beyan ederler.” (Catech. R. 1, 2, 2)
I. “Tek bir Tanrı’ya inanıyorum”
200 İznik-İstanbul İnanç İlkeleri Formülü bu sözlerle başlar. Tanrı’nın tekliğine olan inancın kökü Eski Antlaşma’daki Tanrısal Vahye dayanır, Tanrı’nın tekliği, onun kadar önemli olan Tanrı’nın varlığı ile ayrılmaz bir bütün oluşturur. Tanrı Tektir: Tek bir Tanrı vardır: “Hıristiyanlık inancı, özü bakımından, tözü bakımından, doğası gereği tek bir Tanrı olduğunu söyler.” (Age)
201 Tanrı seçtiği İsrail halkına Tek olduğunu açınladı: “Dinle, ey İsrail! Tanrımız Rab tek olan Rab’dir. Tanrımız Rab’bi tüm yüreğinle, tüm varlığınla, tüm gücünle seveceksin” (Tes 6, 4-5). Tanrı, peygamberleri aracılığıyla İsrail’i ve tüm ulusları Tek olan Kendisine dönmeye çağırır: “Ey dünyanın en uzak köşelerinde olanlar, hepiniz Bana yöneliniz ki kurtulasınız, zira Ben Tanrı’yım, başkası da yoktur ( … ). Evet, her diz Benim önümde çökecek, her dil ‘Güç ve hak ancak Tanrı’dadır’ diyerek Benimle ant içecek” (Bkz. Fil 2, 10-11) (İş 45, 22-24).
202 İsa’nın kendisi de Tanrı’nın “tek Rab” olduğunu ve Onu insanın “tüm yüreğiyle, tüm canıyla, tüm aklıyla ve tüm gücüyle sevmesi” (Bkz Mk 12,29-30) gerektiğini söylüyor. İsa aynı zamanda Kendisinin de “Rab” (Bkz. Mk 12,35-37) olduğunu belirtiyor. İsa’nın Rab olduğunu söylemek Hıristiyan inancına özgü bir şeydir. Bu Tanrı’nın Tek olduğuna olan inanca ters düşmez. “Rab olan ve yaşam veren” Kutsal Ruh’a inanmak tek Tanrı’da hiçbir bölünme getirmez:
Engin ve değişmez, anlaşılmaz, Herşeye Kadir ve sözle anlatılamaz Baba, Oğul ve Kutsal Ruh: Üç Kişisi, ama bir tek Özü, bir tek tözü ya da mutlak yalın Doğası olan bir tek gerçek Tanrı olduğuna kesin olarak inanıyor ve bunun doğru olduğunu açıkça söylüyoruz. (IV. Latran Kon: DS 800)
203 Tanrı kendi İsrail halkına adını bildirerek kendisini açınladı. Ad kişinin özünü, kimliğini ve yaşamın anlamını ifade eder. Tanrı’nın bir adı vardır. Tanrı anonim bir güç değildir. Adını söylemek, kendini başkalarına tanıtmak demektir; şahsen adla çağrılabilmek, daha yakından tanınabilmek, erişilebilir kılınarak kendini bir bakıma vermek demektir.
204 Tanrı halkına derece derece ve farklı adlarla kendisini açınladı, Mısır’dan Çıkış’ın ve Sina’daki antlaşmanın eşiğindeyken Tanrı’nın Musa’ya yanar çalılıkta adını söylemesi Eski ve Yeni Antlaşma’daki temel vahyi ortaya çıkaran olaydır.
205 Tanrı Musa’yı kül olmadan, yanan bir çalılığın ortasından çağırarak ona “Ben atalarının, İbrahim’in Tanrısı, İshak’ ın Tanrısı ve Yakup’un Tanrısı’yım” (Çık 3, 6) dedi. Tanrı ataların Tanrısıdır, yolculukları sırasında onlara kılavuzluk ederek onları çağıran Kişidir. Tanrı onları ve onlara verdiği sözü unutmayan sadık ve merhamet duyan Tanrı’dır; onların soyundan gelenleri esaretten kurtarmaya geliyor. Tanrı zaman ve mekânın ötesinde Herşeye Kadir gücünü bu tasarısını gerçekleştirmek amacıyla ortaya koymayı isteyen ve bunu yapabilecek Kişidir.
“Ben Var Olan’ım”
Musa Tanrı’ya şöyle dedi: “İsrail oğullarını bulup onlara ‘Atalarınızın Tanrısı beni size gönderdi’ dersem, ama onlar da bana ‘Onun adı nedir?’ diye sorarlarsa, onlara ne diyeyim?”. Tanrı Musa’ya şöyle dedi: “Ben Var Olan’ım”, sonra ekledi “İsrail oğullarına beni sizlere ‘Var Olan’ gönderdi diyeceksin”. ( … ) Adım böylece kuşaktan kuşağa daima anılacaktır. (Çık 3, 13-15).
206 Tanrı kendi gizemli YAHVE adını, “Ben Var Olan’ım” ya da “Ben Var Olan Kişi’yim” ya da “Ben Var olan Ben’im” olarak açınlayarak kim olduğunu ve hangi adla çağrılması gerektiğini belirtmiş oldu. Tanrı’nın bu gizemli adı Tanrı gibi gizdir. Bu ad gerek açınlanmış bir ad gerekse söylenmemiş bir ad olduğundan, bu şekliyle kavrayabileceğimiz ya da söyleyebileceğimiz her şeyin sonsuz derecede üstünde olan Tanrı’nın ne olduğunu en iyi biçimde ifade etmektedir: Tanrı “saklı bir Tanrı’dır” (İş 45, 15), adı sözle ifade edilemez, (Bkz. Hak 13,18) Tanrı insanlara yakın olmuş Olan’dır.
207 Tanrı adını açınlayarak aynı zamanda geçmişte [“Ben atalarınızın Tanrısı’yım” (Çık 3, 6)] geçerli olduğu gibi gelecekte [“Seninle birlikte olacağım” (Çık 3, 12)] geçerli olan sadakatini de belirtmiş olmaktadır. Kimliğini “Ben’im” diye açınlayan Tanrı bu davranışı ile halkını kurtarmak amacıyla daima onun yanında olduğunu açınlamaktadır.
208 Tanrı’nın gizemli ve çekici varlığı karşısında insan kendi küçüklüğünün farkına varıyor. Yanar çalılığın önünde Musa çarıklarını çıkartıp Tanrı’nın Kutsallığı karşısında yüzünü örtüyor.(Çık 3,5-6) Üç kez kutsal olan Tanrı’nın Yüceliği karşısında İşaya şöyle diyor: “Vay başıma gelen, mahvoldum! Zira ben dudakları murdar olan biriyim” (İş 6, 5). İsa’nın yaptığı mucizeler karşısında Petrus da şöyle haykırıyor: “Rab, benden uzaklaş, zira ben günahkâr biriyim” (Lk 5, 8). Tanrı kutsal olduğundan Kendi önünde günahkâr olduğunu açıklayan insanı bağışlayabilir: “Öfkeme kapılmayacağım ( … ) zira ben insan değil Tanrı’yım, ortanda Kutsal’ım” (Hoş 11, 9). Havari Yuhanna aynı şekilde şöyle diyecektir: “Yüreğimiz bizi suçlarsa, Tanrı’nın önünde yüreğimizi yatıştıracağız, çünkü Tanrı yüreğimizden büyüktür ve Tanrı her şeyi bilir” (1 Yu 3, 19-20).
209 İsrail halkı kutsallığına duydukları saygıdan dolayı Tanrı’nın adını ağza almazlar. Kutsal Kitabın okunuşu sırasında açınlanmış Tanrı adı yerine “Rab” (Adonay, Yunanca Kyrios) adı kullanılır. İsa’ nın Tanrılığı da sevinç çığlıkları arasında “İsa Rab’dir” sözleriyle dile getirilir.
“Merhamet ve sevecenlik Tanrısı”
210 Tanrı’yı bırakıp altın öküze (Bkz Çık 32) tapmaya başlayan İsrail’in bu günahından sonra, Tanrı, Musa aracılığıyla sadık olmayan halkın arasında yürümeyi kabul ederek sevgisini gösterdi. (Bkz Çık 33,12-17) Yüceliğini görmek isteyen Musa’ya Tanrı şöyle yanıt veriyor: “Ben bütün iyiliğimi senin önüne sereceğim ve ‘YAHVE’ nin adını senin önünde ilan edeceğim”: “YAHVE, YAHVE, merhamet ve sevecenlik Tanrısı, geç öfkelenen, inayeti ve sadakati çok olan’dır” (Çık 34, 5-6). Musa o zaman Rab’bi, bağışlayan bir Tanrı olarak kabul eder. (Bkz Çık 34,9)
211 “Ben’im” ya da “Odur” Tanrısal adları, insanların günah sadakatsizliklerine ve hak ettikleri cezaya karşın “inayetini binlere saklayan” (Çık 34, 7) Tanrı’nın sadakatini ifade eder. Tanrı “merhameti bol” (Ef 2, 4) biri olduğunu öz Oğlunu vererek açınladı. İsa hayatını bizleri günahtan kurtarmak için vererek Tanrısal adı Kendisinin taşıdığını belirtti: “İnsanoğlu’ nu yerden yukarı kaldırdığınız zaman benim “O Kişi” olduğumu anlayacaksınız” (Yu 8, 28).
212 Yüzyıllar boyunca İsrail inancı Tanrı adı açınlamasındaki zenginlikleri açmak ve derinlemesine incelemek fırsatını buldu. Tanrı tektir, Ondan başka Tanrı yoktur. (Bkz İş 44,6) Dünyayı ve tarihi aşar. Yeri ve göğü yaratan Odur: “Onlar yok olacak, ama Sen kalacaksın; hepsi bir giysi gibi eskiyecek ( … ) ama Sen aynı kalacaksın, senin yıllarının sonu yoktur” (Mzm 102, 27-28). Onda “ne bir değişme, ne de gölge salan bir dönüş vardır” (Yak 1, 17). O her zaman için “var Olan’dır”, işte bu şekilde O gerek Kendisine gerekse verdiği sözlere sadık kalır.
213 Sözle ifade edilemez “Ben Var Olan’ım” adının açınlaması tek Tanrı’nın VAROLDUĞU’nu içermektedir. Kutsal Kitabın Yetmiş kişilik Çevirmenler Kurulu tarafından çevirisi ve daha sonra Kilise Geleneği Tanrı adını İşte bu anlamda anladı: Tanrı her türlü yetkinliğin ve Varlığın başlangıcı ve sonu olmayan tamlığıdır. Oysa her yaratık varlığını ve elindekileri Ondan alır, varlığının aynısı olan tek Odur ve O Kendiliğinden Var Olan her şeydir.
III. Tanrı “Var Olan Kişi”dir, Tanrı Gerçek ve Sevgi’dir
214 “Var Olan Kişi” olan Tanrı İsrail’e “inayet ve sadakat bakımından zengin Kişi olarak kendisini açınlar” (Çık 34, 6). Bu iki terim Tanrı adının zenginliklerini çok yoğun bir biçimde ifade etmektedir. Tanrı tüm eserlerinde teveccühünü, iyiliğini, inayetini, sevgisini gösterdiği gibi sadakatini, sebatını, gerçeğini de gösterir. “Sevgin ve gerçeğin için adını yüceltirim” (Bkz. Mzm 85,11) (Mzm 138, 2). Tanrı Gerçek’tir, çünkü “Tanrı nurdur, Onda hiç karanlık yoktur” (1 Yu 1, 5); havari Yuhanna’nın dediği gibi Tanrı “Sevgi”dir (1 Yuh 4, 8).
215 “Senin sözünün ilkesi gerçektir; Senin adaletinin kararları ebedidir” (Mzm 119, 160). “Evet, Rab Tanrım, Sen Tanrı’ sın, sözlerin gerçektir” (2 Sam 7, 28); onun içindir ki Tanrı’ nın verdiği sözler hep gerçekleşir. (Bkz. Tes 7,9) Tanrı Gerçeğin kendisidir, sözleri yanıltamazlar. Onun içindir ki onun sözünün doğruluğuna ve sadakatine her konuda güvenilebilir. İnsanın günahının ve düşüşünün başlangıcı, ayartıcının bir yalanı üzerine Tanrı sözüne, tevecühüne ve sadakatine duyulan kuşku olmuştur.
216 Yaratılış düzenini ayarlayan ve dünyayı yöneten Tanrı gerçeği ve Onun bilgeliğidir. (Bkz. Bil 13,1-9) Tanrı yeri ve göğü (Bkz. Mzm 115,15) tek başına yarattı, yaratılmış her şeyle Kendisi arasındaki ilişki hakkında bilgiyi de ancak O verebilir. (Bkz. Bil 7, 17-21)
217 Tanrı kendini açınladığı zaman da gerçektir: Tanrı’dan gelen öğreti “bir gerçek doktrinidir” (Mal 2, 6). Tanrı Gerçeğe tanıklık etmesi için Oğlunu dünyaya gönderdi (Yu 18, 37): Biliyoruz ki, Tanrı’nın Oğlu gelmiş ve gerçek Olan’ı tanımamız için bize anlama gücünü vermiştir (Bkz. Yu 17, 3) (1 Yu 5, 20).
218 İsrail, tarihi boyunca, Tanrı’nın tüm halklar arasından onu seçmesinin ve kendisini ona açınlamasının bir tek nedeni olduğunu keşfetti: Karşılık beklemeyen sevgisi. (Bkz. Tes 4, 37; 7, 8; 10, 15) İsrail, peygamberleri sayesinde, Tanrı’nın kendisini kurtarmaya (Bkz. İş 43,1-7) ve kendisinin günahlarını ve sadakatsizliklerini bağışlamaya sürekli devam ettiğini anladı. (Bkz. Hoş 2)
219 Tanrı’nın İsrail’e duyduğu sevgi bir babanın oğluna duyduğu sevgiyle kıyaslanabilir (Hoş 11, 1). Bu sevgi bir annenin çocuklarına duyduğu sevgiden daha güçlüdür. (Bkz İş 49, 14-15) Tanrı halkını bir kocanın sevgili eşini sevmesinden daha çok sever; (Bkz İş 62, 4-5) bu sevgi en kötü sadakatsizliklerin bile üstesinden gelecektir; (Bkz. Hez 16; Hoş 11) bu sevgi Tanrı’ya en değerli armağanını verdirecektir: “Tanrı dünyayı o kadar çok sevdi ki, biricik Oğlunu verdi” (Yu 3, 16).
220 Tanrı sevgisi “ebedi”dir (İş 54, 8): “Dağlar yerinden oynayabilir, tepeler sarsılabilir, ama Sana olan sevgim bitmeyecektir” (İş 54, 10). “Seni ebedi bir sevgiyle sevdim; bundan dolayı inayetle Seni kendime çektim” (Yer 31, 3).
221 Havari Yuhanna daha ilerde şunu diyecektir: “Tanrı Sevgi’dir” (1 Yu 4, 8. 16): Tanrı’nın Varlığı Sevgidir. Zamanı geldiğinde Tanrı biricik Oğlunu ve Sevgi Ruhunu göndererek en gizli sırrını açınlamış oldu. (Bkz. 1 Kor 2,7-12; Ef 3, 9-12) Tanrı’nın Kendisi ebedi bir sevgi alışverişi içindedir: Baba, Oğul ve Kutsal Ruh, bizim de buna katılmamızı sağladı.
IV. Tek Tanrı’ya olan inancın önemi
222 Tek Tanrı’ya inanmak ve Onu tüm varlığıyla sevmek tüm yaşamımız için çok büyük sonuçlar getirir:
223 Bu Tanrı’nın büyüklüğünü ve yüceliğini tanımak demektir: “Evet, Tanrı bütün bilgimizi aşacak kadar büyüktür” (Ey 36, 26). Bu nedenle ilk olarak Tanrı’ya hizmet edilmelidir. (Aziz. Jeanne d’Arc, dictum)
224 Bu şükran içinde yaşamak demektir: Tanrı tekse, bizdeki her şey ve sahip olduğumuz her şey Ondan gelmektedir: “Ondan almadığın ne var ki?” (1 Kor 4, 7). “Rab’bin bana yaptığı iyilikleri nasıl ödeyeceğim?” (Mzm 116, 12).
225 Bu tüm insanların gerçek onurunu ve birliğini tanımaktır: Herkes “Tanrı’nın suretinde ve benzeyişinde yaratıldı” (Yar 1, 26).
226 Bu yaratılmış şeylerden iyice yararlanmak demektir: Tek Tanrı’ya inanmak bizleri O olmayan her şeyden, bu bizi Ona yaklaştırdığı oranda yararlanmaya, Ondan uzaklaştırdığı oranda da kopmaya yöneltir. (Bkz. Mt 5,29-30; 16, 24; 19, 23-24)
Tanrım ve Rabbim, Seni benden uzaklaştıran her şeyi benden al. Tanrım ve Rabbim, Seni bana yaklaştıran her şeyi bana ver. Tanrım ve Rabbim, beni benden kurtar ki, kendimi Sana verebileyim. (Aziz. Nicolas de Flüe, dua)
227 Bu her durumda Tanrı’ya güvenmek demektir, felâketler içinde bile Avilalı Azize Teresa’nın bir duası bunu çok güzel anlatıyor:
Hiçbir şey seni huzursuz kılmasın / Hiçbir şey seni korkutmasınHer şey geçiyor / Tanrı değişmeden kalırSabreden her şeyi elde eder / Tanrı’ya sahip olanınHiçbir eksiği yoktur / yalnızca Tanrı ona yeter. (Poes. 30)
ÖZET
228 “Dinle İsrail, Tanrımız olan Rab, Tek Rab’dir … ” (Tes 6, 4; Mk 12, 29) “Yüce Varlığın doğal olarak tek olması, yani eşsiz olması gerekir. ( … ) Tanrı tek değilse, Tanrı değildir.”(Tertülyanus, marc. 1, 3-4. A. Augustinus, serm. 52, 6, 16)
229 Tanrı’ya olan inancımız, bizlerin ilk başlangıcımız ve nihai akıbetimiz olan Tanrı’ya dönmemizi sağlar, hiçbir şeyi Onun yerine koymamayı ve hiçbir şeyi Ona tercih etmemeyi gerektirir.
230 Tanrı kendisini açınlayarak sözle anlatılamaz giz olarak kalmaya devam eder; “Onu anlamış olsaydın, o zaman Tanrı Tanrı olmazdı.” (Aziz. Augustinus. serm 52, 6, 16)
231 İnandığımız Tanrı kendisini var olan Kişi olarak açınladı; Kendisini “inayet ve sadakat” bakımından zengin olarak tanıttı (Çık 34, 6). Onun Varlığı Gerçek ve Sevgi’dir.
